TRANS YAĞ NEDİR?
Trans yağ asitleri, doğal veya endüstriyel kaynaklardan oluşan doymamış yağ asitleridir. Yüksek trans yağ tüketimi, koroner kalp hastalığı riskini %21, koroner kalp hastalığından ölüm riskini %28 arttırmakta olup HDL (iyi) kolesterolü düşürürken; LDL (kötü) kolesterolü de yükseltmektedir. Bu nedenle uluslararası sağlık otoriteleri, günlük trans yağ alımının, toplam enerjinin %1’ini geçmemesi yönünde öneri sunmaktadır. Doğal olarak meydana gelen trans yağ asitleri, geviş getiren hayvanların ürettiği ürünlerde bulunurken; endüstriyel prosesler sonucu ortaya çıkan trans yağ asitleri, kısmi hidrojenizasyon veya yüksek sıcaklıkta ısıtma ve kızartma sonucu oluşabilmektedir. Doğal ve endüstriyel trans yağ asitlerinin sağlığa üzerine etkileri benzerlik göstermektedir. (Dünya Sağlık Örgütü, 2018).
Trans yağ asitlerinin sağlık üzerine etkilerinin anlaşılmasından itibaren, trans yağın azaltılmasına yönelik Türkiye’de ve dünyada gönüllü veya yasal düzenlemeler ile çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Türkiye’de, 2007 tarihinden beri, ürün içerisindeki 100 gram yağın, 1 gramından az miktarda trans yağ asidi içermesi durumunda ‘‘Trans yağ içermez.’’ ibaresi kullanılabilmektedir (Türk Gıda Kodeksi, 2007). Türkiye’deki birçok margarin üreticisi, gönüllü olarak, en gelişmiş modifikasyon tekniklerini uygulayarak margarin prosesi esnasında oluşan trans yağı elimine etmeyi başarmış, etiketlerinde ‘‘Trans yağ yoktur.’’ ibaresini kullanmıştır (Demir ve Taşan, 2019). 2007 yılından bu yana, ‘‘Trans yağ yoktur.’’ logosu MÜMSAD üzerine tescillidir. Trans yağsız üretime geçiş ise, ABD’den 11 yıl, Kanada’dan 13 yıl, AB’den 14 yıl önce gönüllü olarak yapılmıştır ve ülkemiz adına bir başarıdır. Ayrıca, MÜMSAD üyesi üreticilerinin margarin ürünleri, düzenli aralıklarla analiz edilmektedir ve trans yağ oranları %1’in altında tespit edilmektedir. Bunun dışında, Demir ve Taşan’ın (2019) yaptığı çalışmada, piyasada bulunan margarinlerin trans yağ oranları %0.20-0.80 aralığında bulunmuştur.
31 Aralık 2020 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile, Avrupa Birliği’nden üç ay önce, gıda satış ve toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan bitkisel ve bitkisel kaynaklı gıdalardaki trans yağ içeriği toplam yağın 100 gramında 2 gramı geçmemesi şeklinde düzenlenmiştir. (Tarım ve Orman Bakanlığı, 2020).
KAYNAKLAR : Avustralya Kalp Vakfı. n.d., Fats, Oils and Heart Health. https://www.heartfoundation.org.au/heart-health-education/fats-oils-and-heart-health
Demir, A.B., Taşan, M. 2019. Trans Yağ Asidi İçermez Beyanı Bulunan Bazı Endüstriyel Gıdaların Yağ Asidi Profilleri. Tekirdağ Ziraat Bilimleri Fakültesi Dergisi. 16(1), 23-33.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO). 2018. REPLACE - Frequently Asked Questions. 1-4.
Tarım ve Orman Bakanlığı. 2020. Trans Yağa Yüzde 2 Sınırı Getirildi. https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/4525/Trans-Yaga-Yuzde-2-Siniri-Getirildi
Türk Gıda Kodeksi. 2007. TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA MADDELERİNİN GENEL ETİKETLEME VE BESLENME YÖNÜNDEN ETİKETLEME KURALLARI TEBLİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA TEBLİĞ. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/08/20070823-7.htm
Nutrition: Trans fat. (n.d.). Retrieved December 16, 2020, from https://www.who.int/news-room/q-a-detail/nutrition-trans-fat